به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین عباس کوثری «عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسامی» در سومین نشست از سلسله نشست‌های معنا شناسی آیات سبک زندگی که در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، با اشاره به معانی مختلف سبک به سبک‌های عبادت اشاره و ابراز کرد: عبادت می‌تواند شامل بت پرستی، انسان پرستی و خدا پرستی باشد.
وی با بیان اینکه برخی معتقدند که عبادت در قرآن به معنی رام شدن، تسلیم و خضوع است، گفت: کسانی که عبادت را به معنای خضوع دانسته‌اند درست نیست زیرا خضوع می‌تواند در برابر هر کسی صورت بگیرد و نمی‌شود گفت هر کس خضوع می‌کند در حال عبادت است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی معنای دیگر عبادت را به معنای خضوع تام، تمام و کامل دانست، گفت: این هم نمی‌تواند درست باشد زیرا خداوند در قرآن می‌فرماید که در برابر پدر و مادر خود با خضوع تام و کامل باشید بنابراین نمی‌شود گفت که خضوع کامل به معنای عبادت است زیرا در این صورت خداوند دستور می‌دهد که پدر و مادر را عبادت کنید که این نا درست است.
وی افزود: سجده ملائکه بر آدم و سجده برادران یوسف در برابر او به معنای خضوع کامل و تام است ولی نمی‌تواند عبادت باشد.
حجت الاسلام والمسلمین کوثری بیان داشت: علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید که عبادت اظهار مملوکیت است زیرا عبادت از عبد به معنای مملوک گرفته شده است؛ اگر این ثابت باشد که از عبد به معنای مملوک گرفته شده این تعبیر درست است ولی این احتمال وجود دارد که از عَبَدَ به معنای فروتنی گرفته شده که در این صورت معنای عبادت متفاوت خواهد بود.
وی اظهار داشت: شهید مطهری می‌گوید عبادت به معنی خضوع کامل به عنوان تقدیس است و اگر منظورشان از تقدیس، الوهیت باشد درست است؛ و إلاخیلی ها برخی از اشیا و یا اشخاص را تقدیس می‌کنند ولی عبادت نمی‌دانند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: آنچه می‌شود از قرآن استفاده کرد این است که عبادت عبارت از اظهار خضوع است به عنوان اینکه کسی که در برابرش خضوع می‌کنیم را خدا بدانیم؛ ما با وهابیت هم همین بحث را داریم که در قرآن هرجا عبادت آمده به معنی خضوع با قصد اینکه او را خدا می‌دانیم است وگرنه خضوع و احترام به معصومین بدون قصد الوهیت عبادت نیست.
حجت الاسلام والمسلمین کوثری با اشاره به اینکه آیاتی هم آمده است که عبادت به معنای خضوع با عنوان الوهیت است، افزود: یک نمونه این آیه است که «و الذین لا یدعون مع الله اله آخر» یا در سوره هود و اعراف بسیاری از پیامبران را که نام می‌برد این تعبیر را دارد که «اعبدوا الله مالکم من اله غیره» که نشان می‌دهد در معنای عبادت تسلیم و خضوع به عنوان الوهیت مطرح است.
وی با اشاره به شیوه‌هایی که می‌توانیم سبک زندگی را در مسأله عبادت مطرح کنیم، گفت: اول پیدا کردن واژگان مترادف است مثا یکی از واژگان مترادف عبادت، نُسُک است که در آیه «قل إن صلاتی و نسکی و محیای و مماتی لله رب العالمین» آمده است.
وی افزود: دومین مرحله واژگان متشابه را باید پیدا کنیم مثا تضرع، خشوع، عَنَت، عنَت الوجوه، قنوت، قانتین، تهجد و این گونه واژگان است و شیوه دیگر، واژگان متضاد مانند استکبار، شرک، کفر، اعراض و از این قببیل واژگان است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: شیوه دیگر استفاده از واژگان مرتبط است که در مثال عبادت می‌توان به واژگانی مانند دعا، ذکر، رضوان، اقترب، و از این موارد نام برد و شیوه بعدی استفاده از آیاتی که در برگیرنده آفات عبادت است مانند بدعت، ریا، کسالت و از این موارد.
وی اظهار داشت: شیوه بعدی کشف سبک زندگی در مسأله عبادت آیاتی است که دلالت بر آداب عبادت دارد مانند خفیه، تضرع، در محل پاک و در مسجد عبادت کردن، که از آداب عبادت است.
حجت الاسلام والمسلمین کوثری گفت: در نتیجه در شیوه عبادت که همان سبک زندگی است می‌شود از واژگان مترادف، متضاد، مرتبط، آفات و آداب استفاده کرد و از همه مهمتر جم عبندی اینها است که باید همه اینها را در کنار هم قرار بدهیم و سبک زندگی را در رابطه با یک معنای قرآنی پیدا کنیم.
در ادامه، فرج الله میرعرب «عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» با بیان اینکه استمرار و دوام لازمه سبک زندگی است، گفت: امام صادق (ع) فرمودند که بسیاری از مؤمنین سبک زندگی ندارند و دوامی در عادات ندارند و استمرار و انسجام ندارند.
وی افزود: کسی که سبک زندگی دارد می‌تواند همه خطاهای خود را اصلاح کند ولی کسانی که سبک ندارند باید هزاران توبه کنند تا بتوانند خود را اصلاح کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: آنچه مهم است مبانی سبک زندگی و نظم داشتن در زندگی است و اگر رفتارهای انسان نظام داشته باشد به آن سبک زندگی می‌گویند.
سپس سید علی سادات فخر «رئیس اداره کتابخانه ها و اسناد پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» اظهار داشت: من دو گانه عامی و عالم را قبول ندارم زیرا گاهی اوقات عوام الناس بهتر از عالِمان به مقامات می رسند و علم در برخی مواقع حجاب اکبر است.
وی با بیان اینکه سبک زندگی جمعی متفاوت از سبک زندگی فردی است، گفت: سبک زندگی بیشتر در زندگی فردی مطرح است و به عادت و رفتارهای فردی هر کس سبک زندگی او می‌گوئیم.
رئیس اداره کتابخانه ها و اسناد پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه سبک زندگی در واجبات مواظبت در انجام عمل و نظم در انجام عمل است، گفت: در واجبات سبک زندگی معنا ندارد بلکه در مستحبات است که سبک زندگی مطرح است. بنابراین در تعیین سبک زندگی در عبادات باید به سمت مستحبات برویم نه واجبات.
سپس، حجت الاسلام والمسلمین کوثری در پاسخ به نقد اخیر با بیان اینکه حتی در واجبات هم سبک‌ها مطرح هستند، گفت: برخی از انسان‌ها واجبات مانند نماز را حداقلی انجام می‌دهند و برخی حداکثری و مفصل و این خودش سبک عبادت در واجبات است.
در ادامه، حجت الاسلام والمسلمین عیسی عیسی زاده «عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» با بیان اینکه در پروژه سبک زندگی قرآن بیشتر به مبانی سبک زندگی پرداخته است، اظهار داشت: ما هم باید تمرکز بیشتری روی مبانی داشته باشیم زیرا آنچه امروز در جامعه ما مهم است پرداختن به مبانی است زیرا اکثر مردم اطلاعاتی در رابطه با آداب دارند و آن چیزی که جایش خالی است راهکار اجرایی شدن سبک زندگی اسلامی است.
وی با بیان اینکه این راهکار ضروری است که از دل قرآن استخراج شود، گفت: این موضوع باید در قالب یک طرح کلان تعریف شود و ما می‌توانیم یک پروژه کاربردی برای جامعه ارائه کنیم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: نکته دیگر نوع و روش استخراج سبک زندگی از آیات است که باید یک شبکه از آیات را به عنوان یک الگوی شبکه ای به جامعه معرفی کنیم.
وی با بیان اینکه ما نمی‌توانیم تمام چگونه زیستن را در حوزه‌های مختلف از قرآن استخراج کنیم، تصریح کرد: قرآن تمام مسائل را به ایمان، تقوا و باورهای قلبی گره می‌زند و این گره زدن رمز اصلی سعادت بشر است که خود از مبانی قرآنی است.
حجت الاسلام والمسلمین عیسی زاده خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم الگو ارائه بدهیم باید بدانیم که قرآن در رابطه با خود سبک زندگی راهکار نمی‌دهد زیرا قرآن مبانی و کلیات را بیان می‌کند و یک سری چیزها را به اهل بیت علیهم السلام موکول می‌کند و برخی چیزها را هم زمان تعیین می‌کند.
نظر شما